Dla kogo są bezpłatne recepty NHS?

W Anglii koszt wydania indywidualnej recepty wynosi 9,65 GBP, jednak nie wszystkie osoby zobowiązane są do pokrycia NHS Prescription Charge. Kto może liczyć na zwolnienie z opłaty za wydanie recepty?

Bezpłatne recepty NHS – kto jest zwolniony z opłaty Prescription Charge? (fot: Pxhere/CCO domena publiczna)

Z opłat za wydanie recepty w Anglii mogą być zwolnione osoby ubiegające się o określone świadczenia, a także inne osoby, które spełniają określane warunki, związane między innymi z wiekiem oraz kwestiami emerytalnymi. W poniższym tekście staramy się wyjaśnić dość zawiłe kwestie związane z tym problemem.

Na samym początku trzeba zaznaczyć, że sytuacja w kwestii kosztów ponoszonych za otrzymanie recepty od lekarza różni się w skali Wielkiej Brytanii. W Walii, Szkocji i Irlandii Północnej wydanie recepty jest całkowicie bezpłatne. Żadna osoba nie ponosi kosztów wynikających z NHS Prescription Charge. W Anglii sytuacja ma się zgoła inaczej i zależy od świadczeń przyznawanych przez DWP lub HMRC.

Kto nie płaci za wydanie recepty w Anglii?

Na całkowicie bezpłatne recepty w Anglii mogą liczyć osoby w wieku powyżej 60 lat i poniżej 16 lat, oraz osoby w wieku od 16 do 18 lat uczących się w pełnym wymiarze godzin.

Oprócz tego taki przywilej dotyczy osób posiadających odpowiednie zwolnienie lekarskie Medical Exemption Certificate (MedEx) lub zaświadczenie Maternity Exemption Certificate (MatEx). Za wydanie recepty nie płacą również weterani wojenni (posiadający war pension exemption certificate).

Jakie świadczenia zapewniają bezpłatne recepty?

Według NHS Business Services Authority prawo do bezpłatnych recept NHS automatycznie przysługuje osobom, które pobierają następujące świadczenia:

Income Support;
Income-based Jobseeker’s Allowance;
Income-related Employment and Support Allowance (ESA).

Jeśli otrzymujesz jedno z tych świadczeń, twój partner/partnerka i wszystkie pozostające na twoim utrzymaniu młode osoby w wieku poniżej 20 lat są również objęte zwolnieniem z konieczności opłacania NHS Prescription Charge. Odbierając recepty, będziesz musiał udowodnić, iż jestem beneficjentem któregoś z wymienionych wyżej świadczeń.

Masz również prawo do bezpłatnych recept NHS, jeśli roczny dochód rodziny wykorzystany do obliczenia ulgi podatkowej wynosi 15 276 GBP lub mniej i dana osoba otrzymuje:

Child Tax Credit;
Working Tax Credit lub Child Tax Credit;
Working Tax Credit (uwzględniający element niepełnosprawności).

Jeśli spełnisz te warunki, automatycznie otrzymasz zaświadczenie NHS tax credit exemption certificate.

Darmowe recepty i Universal Credit

Jeśli korzystasz z Universal Credit, twoje uprawnienia do bezpłatnych recept NHS zależą od tego, ile zarobiłeś w ostatnim okresie rozliczeniowym. Masz prawo do zwolnienia z NHS Prescription Charge, jeśli zarobki w tym okresie wyniosły 435 GBP lub mniej. Oznacza to, że każdy, kto w ogóle nie pracuje – a zatem ma zerowe zarobki – bez problemu się kwalifikuje.

Osoby, których zarobki wynoszą 935 funtów lub mniej, jeśli ich Universal Credit obejmuje także świadczenia na rzecz dziecka lub jeśli mają ograniczoną zdolność do pracy (limited capability for work lub limited capability for work and work related activity), nie będą musiały płacić za leki. Przy ubieganiu się o Universal Credit jako para, limit zarobków dotyczy wspólnego dochodu.

Czy inne świadczenia uprawniają do bezpłatnych recept?

Powszechnie wiele osób sądzi, iż samo kwalifikowanie się na świadczenie w ramach disability benefit uprawnia do bezpłatnych recept. Nic bardziej mylnego, a sprawa w tym względzie jest nieco skomplikowania. W Anglii zasadniczo istnieją trzy świadczenia przyznawane z tytułu niepełnosprawności: Personal Independence Payment (PIP), Disability Living Allowance oraz Attendance Allowance. Zaznaczmy bardzo wyraźnie — żadne z nich nie uprawnia automatycznie do zwolnienia z NHS Prescription Charge!

Jeśli ubiegasz się o rentę inwalidzką ze względu na niepełnosprawność lub stan zdrowia, powinieneś sprawdzić, czy kwalifikujesz się do Medical Exemption Certificate, o którym pisaliśmy na początku naszego tekstu. Nie wszystkie choroby czy schorzenia sprawiają, że dana osoba nie zapłaci za receptę, a po więcej szczegółów na ten temat odsyłamy na oficjalną stronę NHS (https://www.nhsbsa.nhs.uk/check-if-you-have-nhs-exemption/medical-exemption-certificates).

Pomoc w ramach finansowania darmowych recept w Anglii

Osoby o niskich dochodach mogą otrzymać pomoc finansową w ramach programu wsparcia NHS Low Income Support Scheme. Jeśli się zakwalifikujesz, to otrzymasz certyfikat HC2, który zapewnia bezpłatne recepty, ale także bezpłatne leczenie stomatologiczne w ramach NHS i bezpłatne badania wzroku w ramach NHS. Zapewni także pomoc w pokryciu kosztów zakupu okularów lub soczewek kontaktowych, pomocy w podróżach w celu leczniczych oraz kilku innych sprawach.

O udział w programie możesz ubiegać się pod warunkiem, że twoje oszczędności, inwestycje lub majątek (nie licząc miejsca zamieszkania) nie przekraczają tzw. limitu kapitału (capital limit). W Anglii limit ten wynosi:

23 250 funtów dla osób przebywających na stałe w domu opieki (od października 2025 r. limit wzrośnie do 100 000 funtów);
16 000 funtów dla wszystkich pozostałych.

Aby ubiegać się o zaświadczenie HC2, należy wypełnić formularz HC1, który można uzyskać w biurach Jobcentre Plus lub w większości szpitali NHS. Formularz HC1 można także uzyskać od lekarza, dentysty lub optyka, lub poprosić o niego dzwoniąc do programu NHS Low Income Scheme infolinię pod numerem 0300 123 0849.

Możesz dowiedzieć się, czy kwalifikujesz się do bezpłatnych recept NHS lub pomocy w pokryciu innych kosztów NHS, korzystając z narzędzia sprawdzania uprawnień NHS – można je znaleźć na stronie internetowej: https://www.nhs.uk/nhs-services/prescriptions/check-if-you-can-get-free-prescriptions/.