Do konsula po dowód? Polski prawnik wygrał proces

Polskiemu prawnikowi udało się po trzech latach oczekiwania uzyskać dowód osobisty. Wyrobił sobie ów dokument nie ruszając się z Londynu.

Czy precedensowy wyrok NSA sprawi, że po dowody nie trzeba będzie wyjeżdżać do Polski? Rafael Gallera, prawnik, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, mieszka na Wyspach od kilkunastu lat. Prowadzi firmę zajmującą się m.in. obsługą prawną rodaków.

Być może ten właśnie fakt sprawił, że Gallera dokonał czegoś, o czym marzą wszyscy obywatele polscy zamieszkujący poza granicami swojego kraju.

Konsul nie może

Bohater naszego artykułu postanowił ponad trzy lata temu stać się posiadaczem nowego dowodu osobistego. Rodzaj wykonywanej pracy nie pozwalał i nie pozwala mu na czasochłonne podróże do Polski, w tym konkretnym przypadku do Makowa Mazowieckiego.

Dlatego zanim tam wyruszył, postanowił sprawdzić, czy nie ma jakiegoś sposobu na uniknięcie uciążliwej wycieczki po dowód. Uznał, że jechać jednak nie musi.

– Pomyślałem sobie, że skoro za pośrednictwem konsulatu można wyrobić sobie paszport, to z dowodem osobistym też nie powinno być problemu – mówi Gallera.

I tu się pomylił, bo problem był, przynajmniej tak sądził burmistrz Makowa Mazowieckiego i odmówił wydania dowodu za pośrednictwem Konsulatu RP w Londynie. Nieważne zresztą, czy w Londynie, czy gdziekolwiek indziej poza Polską.

Praktyka była bowiem taka, że w wyrabianiu dowodów osobistych nie pośredniczono. Zresztą wyżej podpisany sam doświadczył tego na własnej skórze: dwukrotny przelot do Polski, by złożyć wniosek i odebrać dowód – około 400 funtów oraz sześć dni bezpłatnego urlopu – koszty uzyskania dokumentu.

Jak Gallera się zdziwił

Burmistrz Makowa odmawiając wydania Gallerze dokumentu powołał się na przepisy ustawy z 10 kwietnia 1974 roku o ewidencji ludności i dowodach osobistych. Twierdził, że ani ona, ani jej przepisy wykonawcze, jak również ustawa paszportowa nie upoważniają konsula nawet do pośredniczenia w wydawaniu dowodów osobistych.

ZOBACZ: Ważny komunikat konsula w sprawie dowodów osobistych (2015)!

Wynikałoby z tego, że konsul, choć ma prawo do potwierdzania tożsamości czy uwierzytelniania podpisu, nic w kwestii dowodu zrobić nie może. Dziwi więc tym bardziej fakt, że w przypadku paszportu takich ograniczeń nie ma. Zdziwienie nie ominęło też R. Gallery.

Pewny swego odwołał się od decyzji burmistrza do wojewody mazowieckiego, który posiłkując się tymi samymi przepisami decyzję utrzymał w mocy. Niezadowolony z tej decyzji prawnik postanowił walczyć nadal.

Sąd: Decyzja wbrew przepisom

Kolejnym krokiem było zaskarżenie decyzji wojewody do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. I tu, po blisko roku, sąd uchyla tę decyzję, co oznacza, że zarówno Rafael Gallera, jak i każdy obywatel polski ma prawo wyrobić sobie dowód za pośrednictwem konsulów RP w każdym kraju, gdzie znajdują się polskie placówki konsularne.

Warto zapoznać się z uzasadnieniem wyroku. Otóż sędziowie uznali, że zarówno burmistrz, jak i wojewoda wydali decyzję niezgodnie z przepisami zarządzenia ministra spraw zagranicznych z 4 listopada 1985 roku „w sprawie szczegółowego postępowania przed konsulem”. Zdaniem sądu, konsul może pośredniczyć w wydaniu dowodu osobistego.

„Obowiązek osobistego stawiennictwa wnioskodawcy w urzędzie gminy w celu złożenia wniosku i odbioru dowodu osobistego został ustanowiony po to, aby urzędnik stwierdził, czy podpis złożony na wniosku i formularzu został złożony przez osobę składającą wniosek, oraz, czy odbioru osobistego dokonuje ta sama osoba, która złożyła wniosek.

Cel ten można osiągnąć także, gdy czynności związane z wydaniem dowodu osobistego dokonywane będą za pośrednictwem konsula”. Wojewoda mazowiecki nie składał jednak broni i skorzystał z możliwości złożenia skargi kasacyjnej od wyroku w Naczelnym Sądzie Administracyjnym, w której wytknął sądowi niższej instancji, że przepisy ustawy z 1984 roku „o funkcji konsulów” dotyczą jedynie dokumentów podróży, a dowód takim dokumentem, w jej rozumieniu, nie jest.

W związku z tym zarządzenie ministra spraw zagranicznych o trybie postępowania przed konsulem nie może być zastosowane. Wojewoda mazowiecki wniósł więc o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie.

To był już drugi rok batalii pomiędzy urzędnikami a Rafaelem Gallerą.

Nieudana kasacja

Naczelny Sąd Administracyjny nie tylko nie skasował poprzedniego wyroku, nie tylko utrzymał w go w mocy, lecz wytknął jeszcze burmistrzowi i wojewodzie, że zignorowali prawomocny wyrok, do którego powinni się stosować.

Nie wdając się w szczegóły chodzi o to, że „niedopuszczalna jest taka interpretacja przepisów (…), która prowadziłaby do przyjęcia, iż osoba występująca z wnioskiem o wydanie dowodu zawsze, bez względu na wyjątkowe okoliczności, jest zobowiązana do osobistego stawiennictwa w urzędzie gminy w celu złożenia wniosku o wydanie dowodu osobistego.

Za taką okoliczność należy uznać długotrwały pobyt za granicą, jeżeli obywatel nie może załatwić tej sprawy w kraju”. Końcem końców, po trzech latach prawowania się, Rafael Gallera otrzymał w konsulacie swój dowód.

Sprawa jest otwarta

Hanna Zawisza, konsul ds. prawnych zastrzega, że wyrok sądu w sprawie pośredniczenia przez konsulów w wyrabianiu dowodów osobistych dotyczy jedynie konkretnej sprawy Rafaela Gallery.

– Nie opowiadam się tu za żadną ze stron, nie mam też wątpliwości, że placówki konsularne powinny służyć obywatelom polskim za granicą, ale o tym czy wyrabianie w nich dowodów stanie się praktyką zdecyduje MSWiA – mówi Hanna Zawisza, konsul do spraw prawnych. Niezależnie od tego stosowne zapytanie zostało skierowane do Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

– Rzecz bowiem w tym, że nie można porównywać paszportu, który jest obowiązkowym dokumentem podróży, z dowodem osobistym, który takim dokumentem nie jest.

Nikt nie ma obowiązku posiadania dowodu za granicą. W związku z tym sprawa jest otwarta – wyjaśnia konsul Hanna Zawisza. Janusz Młynarski