Polacy mogą już zastrzec swój numer PESEL. Jak i gdzie to zrobić?

Od 17 listopada Polacy mogą zastrzec swój numer PESEL. Zmiany w prawie mają na celu zwiększenie ochrony przed kradzieżą ich tożsamości.

Zastrzeżenie numeru PESEL

Fot. PixaBay/Zastrzeżenie numeru pesel

Zmiany, które pozwolą na zastrzeżenie numeru PESEL, wprowadziła Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości z dnia 7 lipca 2023 r. W art. 8 ustawy, zmieniającym Ustawę o ewidencji ludności z dnia 24 września 2010 r., wprowadzono poprawkę umożliwiającą obywatelowi polskiemu nieodpłatne zastrzeżenie numeru PESEL. A także jego cofnięcie, w razie potrzeby. Zastrzeżenia numeru PESEL Polacy szybko dokonają w aplikacji mObywatel i na stronie obywatel.gov.pl. Albo osobiście – w urzędzie gminy. Możliwość pośredniczenia w zastrzeżeniu numeru PESEL otrzymają również banki krajowe, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe i Poczta Polska. Trzeba jednak doprecyzować, że usługa nie jest jeszcze w pełni gotowa w aplikacji mObywatel.

Po co zastrzegać numer PESEL?

A dlaczego ustawodawca wprowadził możliwość zastrzeżenia numeru PESEL? Powód jest dosyć oczywisty. Chodzi o to, by utrudnić złodziejom kradzież naszej tożsamości. I związany z tym, nie tak rzadki, proceder zaciągania na nas zobowiązań finansowych. Zobowiązań w postaci kredytu czy pożyczki. Już od 1 czerwca 2024 r. podmioty takie jak banki, inne instytucje kredytowe czy kancelarie notarialne będą zobowiązane sprawdzić w specjalnym rejestrze czy PESEL petenta jest zastrzeżony. Będzie to każdorazowo stanowiło wymóg przed podjęciem kolejnych czynności, zwłaszcza przed zawarciem umowy. Natomiast w okresie między 17 listopada 2023 r. i 1 czerwca 2024 r. , czyli w tzw. okresie przejściowym, wyżej wymienione i inne podmioty nie będą musiały kierować się zapisami w rejestrze.

Zastrzeżenie numeru PESEL powinno też ukrócić przestępcze praktyki z zakresu tzw. SIM swappingu. Polegają one na tym, że przestępca wyrabia duplikat karty SIM nieświadomego niczego właściciela, by potem autoryzować nielegalne transakcje. Generujące przy tym rzecz jasna zobowiązania finansowe po stronie osoby poszkodowanej. Wreszcie zastrzeżenie numeru PESEL zabezpieczy też wypłatę gotówki z placówki bankowej. Weryfikacja przyda się, gdy osoba pobierająca gotówkę zechce w ciągu jednego dnia wypłacić trzykrotność minimalnego wynagrodzenia.

Najważniejsze następstwo wprowadzenia nowych przepisów polega na tym,  że obywatele nie poniosą konsekwencji finansowych, jeśli, mając zastrzeżony PESEL, przestępcy zaciągną w ich imieniu zobowiązanie. Jednym słowem nie odpowiedzą oni za błędy instytucji finansowych i notariuszy, jeśli podmioty te nie dopełnią obowiązków w zakresie weryfikacji numeru PESEL.

Dodatkowe uprawnienia związane ze zmianą ustawy

Poprawki przyjęte w Ustawie o ewidencji umożliwią danej osobie wgląd do swoich danych z rejestru zastrzeżeń numerów PESEL. Każdy sprawdzi, kto i kiedy sprawdzał status jego numeru PESEL. Osoba zainteresowana będzie mogła uzyskać pełne lub częściowe zaświadczenie potwierdzające fakt przetwarzania jej danych w rejestrze.