Kulinaria: Wielkanocna pascha na wszystkich stołach

Pascha – święto ludowe obchodzone przez plemiona koczowników semickich w czasach przed Mojżeszem, tzn. przed 1500 r. p.n.e. Odbywało się na wiosnę.

Przed wyprowadzeniem stada na wypas wiosenny, zabijano na ofiarę jedno z najbardziej okazałych w stadzie zwierząt jednorocznych. Udział w uczcie stanowił wyraz więzi, jaka łączyła wszystkich uczestników z bóstwem i między sobą.

Jednym z dowodów na to, że pascha była znana przed Mojżeszem jest fragment Księgi Wyjścia, w którym Mojżesz pierwszy raz używa słowa pascha w znaczeniu religijnym i odwołuje się do jego świeckiego znaczenia. Pierwszy wieczór Paschy, zwany wieczorem sederowym, jest najbardziej uroczystym momentem życia żydowskiego.

Spożywa się wtedy w gronie rodziny uroczystą kolację. Podczas uczty wychyla się cztery kielichy wina dla upamiętnienia czterech sposobów nazwania wyzwolenia. Jedno z dzieci zadaje pytania dotyczące znaczenia obrzędów Paschy, na które odpowiada głowa rodziny.

Następnie biesiadnicy odmawiają psalmy Hallelu. Wielkanoc, Niedziela Wielkanocna, także: Wielka Niedziela, Zmartwychwstanie Pańskie, w prawosławiu: Pascha. Wielki Dzień – najstarsze i najważniejsze święto chrześcijańskie upamiętniające zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, obchodzone przez wszystkie Kościoły chrześcijańskie.

Niedziela wielkanocna rozpoczyna się już w sobotę po zachodzie słońca. Rozpoczyna ją Wigilia Paschalna, podczas której zapala się Paschał – wielką woskową świecę, która symbolizuje zmartwychwstałego Chrystusa.

W Kościołach Prawosławnych oraz Katolickich Kościołach obrządku wschodniego, Wielkanoc określana jest mianem Paschy, Zmartwychwstania Chrystusowego.

W Kościele prawosławnym i katolickich Kościołach wschodnich w nocy, z Wielkiej Soboty na Niedzielę wielkanocną, odprawiana jest uroczysta Jutrznia paschalna. Po liturgii kapłan święci artos – chleb, przeznaczony do rozdania wiernym.

Pascha – tradycyjna potrawa wielkanocna pochodzenia północno-rosyjskiego, przygotowywana z twarogu lub z mleka, śmietany, masła, zwykle z dodatkiem żółtek, cukru, wanilii i innych składników, również bakalii.

Zwykle bardzo słodka, podawana zazwyczaj w postaci ściętej piramidki ozdobionej rodzynkami i skórką pomarańczową. W południowej Rosji i na Ukrainie – tzw. kulicz.

Pod nazwą pascha spotyka się w niektórych rejonach Polski także inne wielkanocne, ludowe potrawy – rodzaj przyrządzanego w Wielkim Tygodniu wypieku, słodkiego aromatycznego chleba lub też zbożowej polewki. Są dwa podstawowe sposoby przyrządzania paschy – na zimno i na gorąco.
Paschę na zimno przyrządza się z twarogu ucieranego z dodatkami – śmietaną, masłem, żółtkiem i cukrem. Paschę na gorąco przyrządza się z użyciem utartego wstępnie twarogu lub bez niego.

Szczegółowych przepisów jest tu wiele. Gotową paschę należy przechowywać w suchym i chłodnym pomieszczeniu. Paschy przyrządzane na zimno są mniej trwałe, wytrzymują dwa – trzy dni, gdy przyrządzane na gorąco tydzień i dłużej.

Kuchnia rosyjska zna wiele odmian paschy różniących się szczegółowym sposobem przygotowania i doborem dodatków. Paschy „bogate”, tłuste, przyrządzone z dużą ilością jaj, masła i śmietany nazywane są bojarska i carska.

Jako dodatki, poza już wymienionymi służyć mogą: czekolada, marmolada, przeciery owocowe, owoce kandyzowane, cykata. Paschę aromatyzuje się zwykle wanilią, ale także kardamonem lub badianem.

PASCHA NA GORĄCO Z TWAROGU

Składniki:
1 kg twarogu
1/4 kg cukru
5 dużych jajek
1/4 kg masła
1/2 litra kwaśnej śmietany
1/2 laski wanilii w 3-4 kawałkach
1/4 kg obranych i posiekanych migdałów
1/2 kubka posiekanej kandyzowanej skórki cytrynowej, pomarańczowej lub mieszanki obydwu
1/2 kubka rodzynek

Sposób wykonania:
Ukręcić żółtka jajek z cukrem na biało. Dodać śmietanę. Powoli dodawać stopione masło, kręcąc do uzyskania jednolitej masy. Dodawać ser i nadal ucierać. Ubić białka i dołączyć do masy. Dodać resztę składników.

Postawić na mały ogień i podgrzewać mieszając do pokazania się pierwszych bąbelków. Zdjąć z ognia i ostudzić nadal mieszając. Wyjąć wanilię. Z masy uformować paschę w normalny sposób czyli w piramidkę lub kopczyk. Smacznego.