Kulą w prosiaczka

Można powiedzieć, że to gra dla leniwych. Mowa o bulach lub inaczej boulach lub petance (od francuskiego pétanque). Nikt się tu nie spoci, niepotrzebna jest wyśrubowana kondycja ani ponadprzeciętna siła. Wystarczy precyzja i celność, które można wyćwiczyć. Od zawodników nie jest wymagane absolutnie żadne doświadczenie ani szczególne predyspozycje fizyczne. To idealny sport na czerwcowy piknik w parku.

 

Gra powstała nieco ponad sto lat temu w południowej Francji, chociaż jej korzenie sięgają czasów antycznych. Z biegiem lat gra rozprzestrzeniła się na pozostałe kraje europejskie, ale nadal Francja pozostaje mekką tego sportu, z ponad 370 tysiącami zawodników zgrupowanych w oficjalnej federacji. Ocenia się, że na co dzień w petankę gra 17 mln Francuzów, dla których jest to najpopularniejsza wakacyjna zabawa. W 2002 roku we Wrocławiu powstała Polska Federacja Petanque (petanque.pl), która czuwa nad rozgrywkami ligi zrzeszającej 13 drużyn. Gra popularna jest również w Wielkiej Brytanii, gdzie z czasem powstały odpowiednie boiska do petanki, działa liga, organizowane są zawody. Podobnie jak w przypadku innych dyscyplin, w bule można grać amatorsko i zawodowo. W obu przypadkach używa się trochę innego sprzętu, chociaż główne zasady pozostają te same.

 

W grze bierze udział od dwóch do sześciu osób. Każdy komplet metalowych kul zawiera też małą kulkę z drewna lub plastiku. We Francji nazywana jest „cochonnet”, co oznacza „prosiaczek”, dlatego w Polsce często mówi się na nią „świnka”. Jeden z graczy rzuca „świnkę” na środek boiska, a następnie zawodnicy stojąc w środku niewielkiego koła próbują rzucić swoje bule tak, by wylądowały jak najbliżej małej kulki. Do kompletu dołączony jest też zwykle krótki sznurek, którym w przypadku spornej sytuacji mierzy się odległość między kulami zawodników, a „świnką”. Zawodnicy mogą próbować rzucić swoją bulę jak najbliżej „świnki” lub wybić bule przeciwników, by w ten sposób zminimalizować ich szanse na zwycięstwo. Gra w petankę jest bardzo bezpieczna i praktycznie nie występują przy niej żadne kontuzje. Niemniej jednak trzeba uważać, bo uderzenie półkilogramową metalową kulą może nawet zabić – zginął w ten sposób pewien 39-letni Francuz.

 

Metalowe kule mają po 70-80 mm średnicy i ważą od 650 do 800 gramów. Nie zawsze zrobione były z tego materiału. W czasach antycznych do gry używano okrągłych kamieni, a w średniowieczu drewnianych kul, których powierzchnię nabijano gwoździami. Z czasem ustalono, że bule mogą być wyłącznie metalowe, nie mogą być też niczym wypełnione.
Dziś produkowane są w różnych rozmiarach, aby każdy gracz mógł dobrać wagę odpowiednią dla siebie. By odróżnić bule konkretnych zawodników, są one odpowiednio oznaczane – zwykle posiadają wygrawerowane w metalu wzory. Profesjonalne bule mogą mieć na przykład wygrawerowane inicjały właściciela i obowiązkowo muszą mieć podaną wagę oraz nazwę producenta. Kule amatorskie, najczęściej chińskiej produkcji, oznaczane są poprzecznymi liniami – jedną, dwoma lub trzema, by było wiadomo, którego zawodnika jest dana bula. Z kolei „świnka” musi być zrobiona z drewna lub plastiku i mieć od 25 do 35 mm średnicy.

 

W powszechnej świadomości petanka to nudna gra dla starszych osób. Nic bardziej mylnego. Gra w bule potrafi być bardzo emocjonująca, szczególnie pod koniec danej rozgrywki, kiedy jednym celnym wybiciem można zmienić jej wynik. Do tego nie trzeba biegać, ani wykonywać innych trudnych ćwiczeń. Jedynym mankamentem może być spora waga kompletu kul, które trzeba za każdym razem donieść do parku. No i oczywiście sprzyjająca pogoda, która na Wyspach jest nieprzewidywalna.

 

 

 

Profesjonalny sprzęt produkowany jest m.in. przez francuskie firmy (La Boule Bleue, La Boule Noire) i kosztuje niemało. Komplet kul, które mogą być wykorzystywane w zawodach dochodzi nawet do 300 funtów za trzy sztuki. Amatorskie komplety, zwane „leisure boule” (pakowane po 3 sztuki) można dostać już za 30 funtów, np. w sklepie pycpetanque.co.uk.

 

Do gry w petankę używa się boiska o wymiarach 15 metrów na 4. Jego nawierzchnia to zwykle dobrze ubita ziemia lub twardy, wystrzyżony trawnik. Amatorsko grać można na przykład na alejkach w parku. W Londynie funkcjonują profesjonalne boiska do gry w bule, ale trzeba je wcześniej rezerwować. Również niektóre puby oferują boiska do gry w petankę. Więcej informacji znajdziesz na englishpetanque.org.uk.