Spisek i Czarna Rózga. Królowa w blasku fleszy

W ubiegłym tygodniu odbyła się jedna z najważniejszych uroczystości brytyjskiego dworu, którą co roku śledzi cały świat – królowa Elżbieta II wygłosiła coroczną mowę tronową. Jak daleko sięga ta tradycja będąca wspomnieniem dawnej potęgi brytyjskiego imperium?

Mowa tronowa to odpowiednik kontynentalnego exposé. Opracowuje ją premier, jednak bez jej odczytania przez królową parlament nie może rozpocząć prac. Taka uroczystość odbywa się zawsze z wielką pompą, a tłumy poddanych gromadzą się na ulicach, aby przyglądać się hucznym obchodom. Brytyjska flaga powiewająca nad gmachem parlamentu zostaje zdjęta i zastąpiona osobistym sztandarem królowej. Królowa natomiast tradycyjnie zajeżdża do parlamentu karetą wraz ze swoim mężem oraz świtą. Następnie procesja z monarchinią udaje się do królewskiej przebieralni, gdzie Elżbieta II zakłada parlamentarne szaty. Zgodnie z tradycją, przemawia ona do parlamentarzystów, siedząc na tronie w Izbie Lordów, ubrana w suknię przeznaczoną specjalnie na tę okazję i w koronie na głowie.

Krótko, zwięźle i na temat

Zgodnie z tradycją napisana przez rząd mowa, zanim trafi do rąk królowej, zostaje oprawiona w koźlą skórę i zamknięta w srebrne etui. Również jej przewiezieniu do parlamentu, podobnie jak przybyciu imperialnej korony z twierdzy Tower, towarzyszy specjalny ceremoniał.

W tym roku Elżbieta II wygłosiła swoją 63. mowę tronową, która okazała się jedną z najkrótszych. Trwała bowiem niewiele ponad dziesięć minut – nieco dłużej niż siedmiominutowa mowa w 2009 r. Tym samym okazała się ona krótsza niż jakakolwiek inna w ostatnich dwóch dekadach.

Królowa Elżbieta wygłosiła mowę tronową, prezentując program rządu Davida Camerona na ostatni rok jego kadencji, gdyż wybory powszechne odbędą się w Wielkiej Brytanii w maju przyszłego roku. – By umocnić gospodarkę oraz zapewnić stabilność i bezpieczeństwo, moi ministrowie będą kontynuowali redukcję deficytu – powiedziała Elżbieta II. W przygotowanym dla monarchini przemówieniu rząd przedstawił kilkanaście inicjatyw ustawodawczych. Kilka projektów ustaw dotyczy reformy systemu emerytalnego, inne – specjalnej ochrony prawnej osób działających w interesie publicznym, ograniczenia odpraw dla zwalnianych urzędników, zaostrzenia kar dla pracodawców nieprzestrzegających przepisów dotyczących płacy minimalnej, reform mających przyspieszyć realizację projektów infrastrukturalnych, zaostrzenia kar za handel ludźmi, a także wprowadzeniu opłaty wysokości 5 pensów za plastikowe torby w supermarketach.

W 63. mowie tronowej królowej znalazła się też informacja o planach inicjatywy ustawodawczej mającej na celu umocnienie w Unii Europejskiej roli państw członkowskich i parlamentów narodowych. Elżbieta II mówiła też o potrzebie znalezienia porozumienia z Iranem na polu prowadzenia jego programu atomowego.

Spisek i Czarna Rózga

Ceremoniał wygłaszania mowy, która oficjalnie otwiera sesję parlamentu, to tradycja sięgająca XVI w. Rankiem w dzień inauguracji królewscy strażnicy (tzw. Beefeaters) przeszukują podziemia Izby Gmin oraz Izby Lordów, aby wykluczyć zagrożenie zamachu bombowego. Wszystko za sprawą tzw. „spisku prochowego” z 1605 r., kiedy Guy Fawkes chciał wysadzić w powietrze gmach parlamentu wraz z posłami i królem. Spisek został na szczęście wcześniej wykryty.

W dzień wygłaszania mowy tronowej osobnymi powozami docierają do parlamentu królowa w eskorcie gwardii kawaleryjskiej oraz regalia. W trakcie przejazdu w Hyde Parku i w twierdzy Tower oddana zostaje salwa honorowa, a na masztach powiewają królewskie flagi. Królowa w specjalnym płaszczu, w towarzystwie swojego małżonka oraz dworzan niosących przed nią królewskie insygnia, udaje się do Izby Lordów. Od czasu zamordowania króla Karola I Stuarta w 1642 r. z wyroku parlamentu monarchowie nie pojawiają się w Izbie Gmin. Wysyłają tam swojego posłańca (Gentleman Usher of the Black Rod – „Czarna Rózga”). To również przypomnienie, że brytyjski parlament jest suwerenny i nikt, poza osobistym posłem monarchy, nie ma prawa przeszkadzać w jego pracach.

Symbolem zwycięstwa parlamentu nad królem w XVII w. jest z kolei zwyczaj zatrzaskiwania drzwi do Izby Gmin przed nosem „Czarnej Rózgi”, a także szczególna atmosfera towarzysząca przekazywaniu przez niego zaproszenia od królowej – członkowie Izby Gmin celowo zwlekają z udaniem się do Izby Lordów, po drodze głośno rozmawiając i żartując. W Izbie Lordów czeka ich za to tradycyjna nauczka – nie ma dla nich miejsc siedzących, więc wszyscy, łącznie z premierem muszą podczas odczytywania mowy tronowej stać. Podobnie było i w tym roku – ceremonia przebiegała zgodnie z tradycją kultywowaną od wieków.

Uroczystość była niezwykle imponująca, a poddani z wielką ciekawością przyglądali się całemu widowisku, nie tylko pojawiając się w miejscach, w których królowa przejeżdżała karetą, lecz także oglądając ceremonię w telewizji. Zaraz po mowie tronowej pojawiły się liczne komentarze na temat słów Elżbiety II i kierunków dalszej polityki Wielkiej Brytanii – tego dnia oczy całego świata obserwowały Wielka Brytanię i reakcje jej mieszkańców.

W cieniu pozostał tylko jak zwykle mąż królowej, książę Filip, który choć jak cała rodzina królewska uczestniczył w obchodach, to jednak jego osoba została całkiem przyćmiona postacią jego żony, która tamtego dnia nieustannie znajdowała się w blasku fleszy.

Oprac. Anna Marszałek