Samookaleczanie się dzieci

Czasami cięcie żyletką albo szkłem ciała w różnych miejscach. Innym razem wyrywanie garściami włosów – dla niektórych dzieci sprawianie sobie bólu staje się ich receptą na życie. Tak właśnie starają się radzić sobie z emocjami i problemami. Z czasem zamykają się w tym świecie pełnym bólu tak szczelnie, że otoczenie i najbliższa rodzina nie dostrzegają co się dzieje.

Czasami odkrywają to przez przypadek, czasem dochodzi do tragedii. Samookaleczanie się dzieci staje się więc tragedią całej rodziny, która rozpoczyna trudną drogę do wyleczenia. Samookaleczenie się przez dzieci i zadawanie sobie bólu zawsze ma przyczyny, nie jest tak, że przychodzi  znikąd i nagle. Nie jest też tylko i wyłącznie zachcianką dziecka i chęcią poeksperymentowania z własnym bólem. Dzieci często tylko w ten sposób potrafią sobie pomóc i zapanować nad swoimi emocjami i uczuciami.

Przyczyny samookaleczania

Przyczyn może być wiele. Po pierwsze: wydarzenia jakie mają miejsce w ich życiu. Często dzieci nie potrafią mówić o tym co czują, a rodzice czasami nie potrafią słuchać. Z czasem wszystkie emocje narastają, aż pojawia się katalizator, który powoduje pęknięcie „bańki” z emocjami. Może to być zmiana otoczenia – np. szkoły, śmierć lub wypadek kogoś bliskiego, rozwód rodziców. W tym momencie taka burza przewija się w psychice naszego dziecka, że stara się znaleźć ujście tych emocji, czasami przez przypadek odkrywa, że ból przynosi mu ulgę. Jak opowiada 19-letnia dziś Ania: „Kiedy rozpoczęłam naukę w liceum czułam się całkowicie zagubiona, nikogo nie znałam, nie potrafiłam odnaleźć  się w grupie. Z czasem stałam się odludkiem i nikt nie miał ochoty, ani nie chciał ze mną rozmawiać. Bardzo źle się z tym czułam, a rodziców nie chciałam martwić. Pewnego razu, do dzisiaj nie wiem nawet dlaczego, sięgnęłam po żyletkę i przecięłam skórę na ramieniu. Ulga jaka towarzyszyła mi w tamtej chwili stała się moim uzależnieniem. Od jakiegoś roku biorę udział w intensywnej terapii i mam nadzieję, że coś się zmieni i inaczej będę potrafiła radzić sobie z emocjami, a nie za pomocą nacięć na ramieniu i rękach. Te blizny zostaną ze mną na zawsze, ale może dzięki temu kiedyś będę wiedziała, że lepiej porozmawiać z kimś niż zamknąć się w sobie”.

Jak pomóc dziecku, które się samookalecza?

 Aby pomóc dziecku, najpierw musimy w ogóle widzieć, że zadaje sobie ból. Często osoby samookaleczające się bardzo długo potrafią ukrywać się ze swoimi skłonnościami. Często dopiero przez przypadek odkrywamy, że liczne zadrapania to nie kwestia przypadku, a rzadsze włosy to nie osłabienie organizmu. Ważne jest, abyśmy reagowali na każdy sygnał, który nas zaniepokoi. Z czasem zmienia się próg bólu u naszych dzieci i samookaleczanie się może przybierać coraz drastyczniejsze formy. Ponadto musimy zrozumieć, że nie tylko nasze dziecko wymaga leczenia, ale również cała rodzina. Bardzo ważna jest terapia psychiatryczna, czasami w skrajnych przypadkach, kiedy samookaleczanie zagraża życiu, konieczne jest umieszczenie dziecka w szpitalu psychiatrycznym. Wiem, że może to brzmieć okrutnie, ale pamiętajmy – dbamy już nie tylko o zdrowie, ale i o życie naszej pociechy. Samookaleczeniu się często towarzyszy depresja, dlatego leczenie może być długie i wymagać różnych środków. Starajmy się również zrozumieć nasze dziecko i nie piętnować go za to co robi. Ważne jest również, aby rodzice nie tracili czasu na obwinianie siebie nawzajem, bo to nie ma naprawdę sensu. Sprawia tylko, że tracimy drogocenny czas, który moglibyśmy wykorzystać, aby pomóc naszemu dziecku.   Dbajmy więc o nasze dzieci i ich uczucia. Nie ignorujmy i nie lekceważmy ich emocji i uczuć. Starajmy się również obserwować nasze dzieci i reagujmy na każdy znak i sygnał, który nas zaniepokoi. Jeżeli okaże się że nasze dziecko się okalecza – nie traćmy czasu na obwinianie siebie i ludzi wokół, tylko podejmijmy zdecydowane kroki i rozpocznijmy leczenie.

Adriana Paszkiewicz
pedagog, wychowawca