Polskie szorty podbijają świat?

 

Jak co roku, Polski Festiwal Filmowy „Kinoteka” nie mógł odbyć się bez pokazu filmów krótkometrażowych. Szortów albo krótkometrażówek, jak mówi się w branży filmowej. To zazwyczaj wydarzenie niekomercyjne, dla koneserów. Jednak londyński Roxy Bar przy London Bridge wypełniony był po brzegi. Pojawiła się głównie młoda publiczność: Polacy mieszkający na Wyspach oraz ich zagraniczni przyjaciele. Czy mieliśmy się czym pochwalić? – W Polsce rocznie pojawia się kilka mocnych krótkometrażówek, na miarę utytułowanej „Katedry” Tomka Bagińskiego czy „Chemii” Pawła Łozińskiego. Ale zazwyczaj polskie szorty są za długie, stąd brak sukcesów na międzynarodowych festiwalach. A na londyński pokaz wybrałem po prostu to, co sam lubię – tłumaczy Jan Naszewski, założyciel New Europe Film Sales i tegoroczny selekcjoner szortów na pokaz „Kinoteki”.

 

Filmy, które zostały wybrane do prezentacji w tym roku są bardzo różne. Nagrodzona niedawno na Toruń Short Film Festival etiuda „Moja nowa droga” Barbary Białowąs to „komedia społecznie zaangażowana o konflikcie pokoleń”. Poznajemy początkującą reżyserkę Alinę, graną przez Alinę Gąsiorowską, fanom polskiego kina znaną głównie z „Wojny polsko-ruskiej” i jej chłopaka Piotra, radiowca zaangażowanego w działalność na rzecz wolnej Białorusi. Młodzi są zakochani i planują wziąć ślub. Ale ich świeżość i wolność zderza się z przeszłością ich rodziców, którzy spotykają się podczas zaręczynowej kolacji. Jest bardzo polsko. Wódeczka, bigos i rozmowy o postkomunie i tym, komu było i jest lepiej. Te smutne i groteskowe jednocześnie dyskusje rzucają się cieniem na szczęście młodych. – Tylko dzieci z rodzin uprzywilejowanych spacerowały na czele pochodu szkolnego w przebraniu zająca! – wykrzykują do siebie zakochani. To oczywiście tylko parodia. Do zaręczyn ostatecznie dochodzi, a podzieleni historią rodzice znajdują wspólny język wspominając nadmorski ośrodek letniskowy. I przy pomocy kilku szotów gorzkiej żołądkowej. – Trzydziestolatkowie nie mogą rozliczać tych, którzy żyli wtedy, w czasach PRL. To nie jest nasze przeżycie pokoleniowe. My musimy wybrać swój własny sposób na życie – mówiła podczas rozdania nagród w Toruniu reżyserka. Dla Polaków, to film humorystyczny. A dla odbiorcy z Wielkiej Brytanii? – Ciężko jest nadążyć za fabułą. Nie rozumiałem większości żartów, miały chyba zabarwienie polityczno-historyczne? – zastanawiał się 32-letni John, grafik z Hackney, którego na polski festiwal zaciągnęła narzeczona. Czyżby więc pewne gagi były nie do przetłumaczenia?

 

Dużo spokojniejszy i prostszy w odbiorze był film Marcina Bortkiewicza „Nauczanie początkowe” – dokument, który pokazuje kulisy pracy naukowców ze Stacji Morskiej na Helu. To zadziwiające 37 minut ciekawego wejścia w świat fok, które pracownicy fokarium przywracają polskiemu wybrzeżu. – Takie fokarium w ogóle nie powinno istnieć. To przez ludzi liczba fok spadła. Kiedy środowisko się wyreguluje, my nie będziemy już potrzebni – tłumaczy Mikołajowi, młodemu stażyście ekscentryczny badacz i opiekun fok, profesor Krzysztof Skóra. Mikołaj to trochę niezdarny nastolatek, który staż w fokarium wybrał jako „zło konieczne”. Potrzebne mu to na zaliczenie studiów z oceanografii. Jego pierwszy dzień pracy to katastrofa. Ma obserwować ciężarną fokę i zaalarmować bardziej doświadczonych pracowników, kiedy zacznie się poród. Niestety, znudzony monotonnym zajęciem Mikołaj zasypia, a młoda i stara foka umierają. W trakcie filmu chłopak się zmienia, dojrzewa, żeby w końcu odkryć swoje powołanie. Film Bortkiewicza został wyróżniony na tegorocznym Krakowskim Festiwalu Filmowym – najważniejszej ekspozycji twórczości dokumentalnej w Polsce.

 

Są tacy, którzy uważają, że to właśnie w krótkometrażówkach szansa Polski na pokazanie się światu. Większość z nich powstaje w dobrych szkołach: Krakowskiej Fundacji Filmowej, warszawskim Studio Munka i łódzkiej Filmówce. Polskie produkcje coraz chętniej są też zapraszane na festiwale na całym świecie, także na Wyspach. – Mimo że w Wielkiej Brytanii coraz mniej jest ludzi z Wschodniej Europy, zainteresowanie filmami z tej części świata jest coraz większe. Wprawdzie to Rumuni i Węgrzy rządzą w Cannes i Berlinie, ale na festiwalu w Sundance i Rotterdamie na przykład coraz więcej jest filmów z Polski czy Estonii – mówi Jan Naszewski.

Warte obejrzenia, na przykład w internecie, są na pewno utytułowane polskie animacje krótkometrażowe studia Platige Image: przypominający świat z ostatniej produkcji Jamesa Camerona film „Arka” Grzegorza Jonkajtysa, zabawna „Laska” Michała Sochy oraz dwa filmy Tomka Bagińskiego – „Katedra” i „Sztuka spadania”. Wiele nagród i pochwał zdobyła ostatnio także wzruszająca produkcja z oddziału chemiotrapii warszawskiego szpitala na Ursynowie autorstwa Pawła Łozińskiego. „Chemię” uznano niedawno za najlepszy dokument z krajów Europy Wschodniej na 52. Festiwalu Filmu Dokumentalnego i Animowanego w Lipsku. Wcześniej film dostał także Srebrnego Lajkonika na Krakowskim festiwalu Filmowym i Prix Europa w Berlinie. Polskie szorty, górą!