Polski bohater pilnie poszukiwany: IPN apeluje do Polaków na Wyspach o pomoc w znalezieniu informacji nt. Teodora Pajewskiego

Instytut Pamięci Narodowej zwraca się z apelem do Polaków na Wyspach dotyczącym pomocy w poszukiwaniu jakichkolwiek informacji na temat zaginionego Teodora Pajewskiego. Polak został uhonorowany w latach 70. medalem „Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata”.

Teodor Pajewski 2

Polska społeczność w Wielkiej Brytanii ma okazję pomóc w poszukiwaniach polskiego bohatera, Teodora Pajewskiego, który został w latach 70. uhonorowany medalem „Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata”, a po wojnie wiele lat mieszkał na Wyspach i zmarł 19 listopada 1986 roku w Birmingham. Mężczyzna z zawodu był kamieniarzem (Stonemason).

Instytut Pamięci Narodowej poszukuje wszelkich śladów życia (także fotografii i zapisków) Teodora Pajewskiego (znanego także pod nazwiskiem i imieniem Winston Teodor) na terenie Wysp, w szczególności w Coventry, gdzie Polak mieszkał przez wiele lat.

Teodor Pajewski, urodził się w dniu 14 września 1915 r. w Warszawie, ale podaje się też drugą datę jego narodzin 20 stycznia 1917 roku. Do Armii Krajowej dołączył w wieku 28 lat, kiedy to przyjął pseudonim „Szalony”. W 1943 roku narażając własne życie wyprowadził on z hitlerowskiego obozu pracy SS w Trawnikach żydowskiego historyka, Emanuela Ringelbluma, założyciela archiwum „Oneg Szabat”.

Natomiast w marcu 1943 roku Pajewski wyprowadził ze stacji kolejowej na Pelcowiźnie Rachele Auerbach. W kwietniu tego samego roku przeprowadził z getta (podczas powstania w getcie warszawskim) aktora i reżysera Jonasza Turkowa.

W trakcie Powstania Warszawskiego Polak przygarnął czterech Żydów uciekinierów z więzienia „Gęsiówka” i wcielił ich do swojego oddziału. Dbał o ich aprowizacje. Znalazł (wybudował) dla swoich podopiecznych schron prawdopodobnie na ul. Zielnej. Udzielał także pomocy aprowizacyjnej ukrywającym się w lecie partyzantom żydowskim tzw. lasockim.

Ponadto Pajewski uratował z niemieckiego obozu pracy SS w Poniatowej Polę Elster. W listopadzie 1943 r. z narażeniem życia pojechał wyprowadzić z Poniatowej kolejne osoby – dostarczyć fałszywe dokumenty m.in. dzieciom legitymacje szkolne a mężczyznom przepustki kolejowe – jednakże wszyscy więźniowie 14.800 osób, zostali rozstrzelani.

Pajewski ożenił się w dniu 27 maja 1948 r. z Evelyn Isabella Smart. 

W 1977 roku został uhonorowany medalem „Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata”(numer akt 1270) i posiada drzewko w muzeum Yad Vashem w Jerozolimie.

Wszystkie osoby, które mają jakiekolwiek informacje na temat rodziny bohatera prosimy o kontakt z dr. Arturem Podgórskim z warszawskiego Biura Badań Historycznych IPN ([email protected]; Tel.: /0-22/ 860-70-23; 509 682 559).