Powody zwolnienia z pracy

Z jakiego powodu można być zwolnionym z pracy w UK? Czy pracodawca zawsze ma prawo zwolnić pracownika? Pracując legalnie, zostałeś zwolniony z dnia na dzień, bez żadnego ostrzeżenia? Po utracie pracy zastanawiasz się, czy pracodawca działał zgodnie z prawem i przypadkiem nie naruszył przysługujących ci uprawnień pracowniczych?

Często zdarza się, że pracodawcy zwalniają pracowników, którzy korzystają lub też dopiero próbują skorzystać z przysługujących im uprawnień pracowniczych. Takie zwolnienia są uważane za niesłuszne i niezgodne z prawem. Każdy pracodawca ma bowiem obowiązek przestrzegać uprawnień zatrudnionych przez siebie osób.

Do najważniejszych, które posiadają osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, należą: płaca minimalna, płatny urlop, przerwy na odpoczynek, maksymalny 48-godzinny tygodniowy czas pracy, zasiłek chorobowy, odprawa z tytułu zwolnienia, minimalny okres wypowiedzenia, elastyczny czas pracy dla osób, które z różnych powodów nie mogą wykonywać swoich funkcji normalnie. Ponadto prawo chroni pracowników przed bezprawnymi potrąceniami z wynagrodzenia, dyskryminacją, a przede wszystkim przed nieuzasadnionym zwolnieniem.

Słuszne powody zwolnienia

Żeby wykluczyć podejrzenia o niesłuszne zwolnienie z pracy, należy wiedzieć, jakie powody decydują o uzasadnionym zwolnieniu. Innymi słowy kiedy pracodawca ma prawo cię zwolnić.  Są to:

• brak kompetencji i umiejętności do wykonywania powierzonych zadań (pracodawca musi jednak dać podwładnemu szansę na poprawę, w innym względzie zwolnienie będzie niesłuszne),
• pracownik nie jest w stanie wykonywać swojej pracy właściwie (np. nie potrafi współpracować w zespole; z niezrozumiałych powodów nie chce zaakceptować faktu reorganizacji firmy, która zmienia jego warunki zatrudnienia, nie potrafi nauczyć się obsługi nowego programu komputerowego, nie potrafi dostosować się do zaistniałych zmian;
• niewłaściwe zachowanie (np. uporczywe spóźnianie się lub nieusprawiedliwioną nieobecność w pracy),
•  nieprzestrzeganie zasad pracy,
• redukcja etatów (pracodawca musi wykazać, że miał słuszne powody, zwalniając tą a nie inną osobę),
• okoliczności, które nie pozwalają osobie dalej wykonywać danego zawodu (np. kierowca utraci prawo jazdy).

Niesłuszne zwolnienia

Niesłuszne zwolnienia mają miejsce głównie wtedy, kiedy pracodawcy nie chcą przestrzegać praw, jakie przypisane są pracownikom, a wręcz doprowadzają do ich łamania. Zwolnienie może być niesłuszne, jeśli twój pracodawca:

• nie przedstawił ku temu słusznego i sprawiedliwego powodu (np. nie można było zarzucić nic wykonywanej przez ciebie pracy);
• nie wręczył ci wypowiedzenia zgodnego z procedurą zwalniania lub nie przestrzegał wszystkich etapów procesu zwalniania, obowiązującego w firmie;

Duże prawdopodobieństwo, że zostałeś niesłusznie zwolniony jest także w sytuacji, kiedy stało się to gdy:

• poprosiłeś o elastyczne godziny pracy;
• odmówiłeś zrezygnowania ze swoich praw, normujących czas pracy;
• przystąpiłeś do związku zawodowego;
• wziąłeś udział w legalnej akcji protestacyjnej, która trwała 12 tygodni lub mniej;
• poprosiłeś o urlop macierzyński;
• byłeś na urlopie macierzyńskim, adopcyjnym, do których miałeś prawo;
• zostałeś zmuszony do przejścia na emeryturę;

Skarga do Trybunału Pracy

Skargę do Trybunału Pracy mogą wnieść tylko pracownicy („employee”), natomiast prawo to nie dotyczy osób zatrudnionych („worker”). Różnica ta wynika z rodzaju zatrudnienia, pierwsi pracują regularnie na podstawie umowy o pracę, drudzy dorywczo bądź na zlecenie, otrzymując pensję po wykonaniu określonego zadania. Jednym z dodatkowych przywilejów employee jest właśnie ochrona przed nieuzasadnionym zwolnieniem.

Aby móc złożyć wniosek do Trybunału Pracy, oprócz konieczności zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, należy spełniać także inny warunek. Jeżeli zostałeś przyjęty przed 6 kwietnia 2012 r., to wymagany jest od ciebie co najmniej rok pracy u danego pracodawcy, w przypadku gdy rozpocząłeś zatrudnienie po tej dacie – już 2 lata. Z kolei od 25 czerwca 2013 r. bez względu na staż pracy, każdy pracownik ma prawo wkroczyć na drogę sądową, jeżeli powodem wydalenia były jego przekonania polityczne bądź przynależność do organizacji. Ważne jest, abyś złożył wniosek do trybunału w nieprzekraczalnym terminie trzech miesięcy od zwolnienia.